مفاهیم پایه‌ی سرطان روده

سرطان روده چه نوع سرطانی است؟

سرطان یعنی رشد غیرعادی و بدون کنترل سلول­هایی که می­توانند در بافت­ها یا اندام­های دیگر بدن پخش شوند. سرطان روده (Bowel Cancer) یا سرطان کلورکتال (Colorectal Cancer) نوعی سرطان است که ابتدا در روده بزرگ Colon (Bowel Large) و یا مقعد (Rectum ) شروع می­شود. روده به دو بخش روده کوچک و روده بزرگ تقسیم می­شود. روده بزرگ متشکل از کلون، مقعد و سوراخ مقعد است. سرطان کلورکتال عمدتا به علت رشد زیاد سلول­های موکوزی جداره­ی روده شکل می­گیرد. به تجمع سلول­های رشدیافته پلیپ (polyp) یا آدنوما (adenomas) گفته می­شود. پلیپ­ها تا زمانی که رشد نکنند و بزرگ نشوند از لحاظ بالینی خطرناک نیستند و به اصطلاح تومور­های خوش خیم یا benign tumor هستند. اما در بعضی حالات پلیپ­ها رشد می­کنند و به قسمت­های داخلی­تر روده وارد می­شوند. با بزرگ شدن پلیپ­ها و ورود به بخش­های داخلی­تر امکان بدخیم شدن و سرایت پیدا کردن به بافت­ها دیگر بدن را پیدا می­کنند که به این مرحله سرطان گفته می­شود. درمان سرطان روده وابسته به این است که منشا شروع سرطان کجا بوده است. سرطان روده در هردو جنس و سنین مختلف دیده می­شود. هرچند که بروز این نوع سرطان در افراد پیر بیشتر است. خطر گسترش سرطان روده وابسته به عوامل زیر است:

• سن
• زمینه فامیلی و ژنتیکی
• شرایط پزشکی خاص همچون سندرم Lynch، بیماری Crohn
• سبک زندگی و تغذیه
• پرتو­ها

سرطان روده از طریق سیستم لنفاوی می­تواند در بدن پخش شود. سیستم لنفاوی متشکل از رگ­های لنفاوی است که بخشی از سیستم ایمنی را تشکیل می­دهد. یکی از مکان­های اولیه­ای که سرطان روده در آن پخش می­شود، گره­های لنفاوی ناحیه­ی شکمی است. از طرف دیگر سرطان روده از طریق سیستم خونی نیز می­تواند در بدن پخش شود. کبد به دلیل اینکه خونی که از روده عبور می­کند مستقیما به کبد می­رسد یکی از مکان­های رایجی است که سلول­های سرطانی روده در آن پخش می­شوند. همچنین سرطان روده می­تواند به ریه­ها و استخوان نیز سرایت پیدا کند. هرچند که گسترش سرطان روده در این مکان­ها شایع نیست.

سرطان پیشرفته روده 

سرطان پیشرفته روده، سرطانی است که ممکن است در کلون یا مقعد شروع شده باشد، اما در بدن پخش شده است و اندام­های دیگر بدن را درگیر کرده است. احتمال دارد که سرطان روده در هنگام تشخیص پیشرفته باشد یا سرطان پس از درمان دوباره تشکیل شود و در بدن پخش شود. به سرطانی که به دیگر بخش­های بدن سرایت پیدا کرده است:

• سرطان ثانویه (secondary cancer)
• بدخیمی (metastases)
• سرطان بدخیم شده (metastatic cancer)

سرطان روده امکان دارد به اندام­های دیگر از جمله کبد، ریه، گره­های لنفاوی و بافت پوشاننده اندام­های شکمی سرایت پیدا کند. به سرطان پیشرفته روده که اندام­ها و بافت­های نزدیک روده را درگیر کرده است، سرطان پیشرفته موضعی روده می­گویند.

درمان­هایی که برای درمان سرطان پیشرفته روده وجود دارد باعث کنترل سرطان، بهبود عوارض سرطان و افزایش کیقیت زندگی فرد می­شوند.

سرطان کلورکتال وراثتی

سرطان­های وراثتی کلورکتال به دو دسته­ی وراثتی غیر سندرمی و وراثتی سندرومی تقسیم می­شوند. به طور کلی ۲۵ تا ۳۰ درصد از سرطان­های کلورکتال ارثی هستند.از طرفی دیگر ۳ تا ۵ درصد از سرطان­های کلورکتال به واسطه­ی سندروم­های وراثتی همچون سندرم Lynch رخ می­دهد. در سرطان­های وراثتی غیر سندرمی جهش­های دارای نفذپذیری کم (low-penetrance) با همدیگر به ارث برده می­شوند. به شکلی که دیده شده است که ۱۶ variant در ۱۶ جای مختلف بر روی کروموزوم در ارتباط با سرطان کلورکتال وراثتی غیر سندرمی هستند. اثرات محیطی برای بروز سرطان کلورکتال نقش قابل توجهی دارند. سندم Lynch یک بیماری اتوزوم غالب است که مسئول ۳ تا ۵ درصد از سرطان­های کلورکتال است و  به واسطه جهش وراثتی در ژن­های مسئول miss match repair همچونMLH1, MSH2, MSH6, or PMS2شکل می­گیرد. این جهش­های ژنتیکی منجر به همانندسازی نامناسب DNA می­شوند. سندم Familial Adenomatous Polyposis (FAP) دومین سرطان سندرمی کلورکتال است که ۱% از سرطان­های کلورکتال را در بر می­گیرد. این سندرم به واسطه­ی جهش وراثتی در ژن APC رخ می­دهد که منجر به تشکیل تعداد زیادی از polyps در روده می­شود. شانس تشکیل polyps با افزایش سن بیشتر می­شود به شکلی که شانس بروز بیماری در دهه­ی سوم زندگی به ۹۰% می­رسد.

آمار شیوع و مرگ و میر سرطان کلورکتال

سرطان کلورکتال در سال ۲۰۱۸ سومین سرطان شایع در جهان بوده است. به صورتی که در سال ۲۰۱۸ شیوع سرطان کلورکتال در هر دو جنس ۲/۱۰ درصد بوده است. به عبارتی دیگر تقریبا ۸/۱ میلیون نفر در جهاد در سال ۲۰۱۸ دچار سرطان کلورکتال شدند. اما شیوع سرطان کلورکتال در مردان در سال ۲۰۱۸ بیشتر از زنان بوده است. به طوری که شیوع سرطان کلورکتال در مردان ۹/۱۰ درصد بوده است. اما شیوع سرطان کلورکتال در زنان ۵/۹ درصد بوده است. یعنی در سال ۲۰۱۸ بیش از ۱ میلیون مرد به سرطان کلورکتال مبتلا شدند. اما کمی بیش از ۸۰۰ هزار زن در دنیا دچار سرطان کلورکتال شدند. سرطان کلورکتال سومین سرطان شایع در مردان و دومین سرطان شایع در زنان است. از طرفی دیگر سرطان کلورکتال دومین سرطان کشنده در سال ۲۰۱۸ بوده است. سرطان کلورکتال مسئول بیش از ۸۸۰ هزار (۲/۹%) مرگ در سال ۲۰۱۸ بوده است. بیش از ۴۶۰ هزار مرد و نزدیک ۴۰۰ هزار زن در دنیا به واسطه­ی سرطان کلورکتال جان خود را از دست دادند. سرطان کلورکتال سومین سرطان کشنده و دومین سرطان کشنده به ترتیب در میان مردان و زنان در سال ۲۰۱۸ بوده است در آسیا شیوع سرطان کلورکتال ۹/۱۰ درصد بوده است. یعنی بیش ۹۵۰ هزار نفر دچار سرطان کلورکتال در سال ۲۰۱۸ شدند. سرطان کلورکتال دومین سرطان شایع و چهارمین سرطان کشنده در قاره­ی آسیا (۴۵۰ هزار مرگ) بوده است. در غرب آسیا سرطان کلورکتال سومین سرطان شایع و سومین سرطان کشنده­ در سال ۲۰۱۸ بوده است. نزدیک به ۳۸ هزار نفر در غرب آسیا دچار سرطان کلورکتال شدند و بیش از ۲۰ هزار نفر جان خود را به واسطه­ی سرطان کلورکتال از دست دادند. در ایران سرطان کلورکتال سومین سرطان شایع است. در سال ۲۰۱۸ بیش از ۸/۹ هزار نفر به سرطان کلورکتال مبتلا شدند. در مردان ایرانی (۵/۹%) شیوع سرطان کلورکتال بیش از زنان ایرانی (۳/۸%) است. بیش از ۶/۵ هزار مرد و بیش از ۲/۴ هزار زن در ایران در سال ۲۰۱۸ به سرطان کلورکتال مبتلا شدند. سرطان کلورکتال سومین سرطان کشنده در ایران است. به شکلی که در سال ۲۰۱۸ بیش از ۴ هزار نفر به علت سرطان کلورکتال جان خود را از دست دادند. سرطان کلورکتال در ۵ سال منتهی به سال ۲۰۱۸ دومین سرطان شایع در ایران بوده است.

منشا سرطان روده

سرطان روده (Bowel Cancer) یا سرطان کلورکتال (Colorectal Cancer) نوعی سرطان است که ابتدا در روده بزرگ Colon (Bowel Large)و یا مقعد (Rectum ) شروع می­شود. روده بزرگ متشکل از کلون، مقعد و سوراخ مقعد است. 

سرطان کلون

کلون بخش اولیه روده بزرگ به طول ۵/۱ متر که از ۴ بخش تشکیل شده است و امکان شروع سرطان در هر کدام از نواحی وجود دارد. کلون شامل بخش­های زیر می­باشد:

• کلون بالا رونده یا صعودی که در قسمت راست ناحیه شکمی قرار دارد و به روده کوچک متصل است.
• کلون عرضی که در عرض ناحیه شکمی و زیر معده قرار دارد
• کلون پایین رونده یا نزولی که در قسمت چپ ناحیه شکمی قرار دارد
• کلون هلالی که دارای یک ساختار S  مانند است که کلون نزولی را به مقعد متصل می­کند

سرطان مقعد

مقعد بخشی از روده بزرگ است که پس از کلون جای دارد و محل نگه داشتن مدفوع است.

سرطان سوراخ مقعد

سرطان سوراخ مقعد، سرطانی است که در ناحیه­ای که مدفوع از بدن (مقعد) خارج می­شود شکل می­گیرد.

مکانیسم اولیه تشکیل سرطان کلورکتال

سه مکانیسم اولیه تشکیل سرطان کلورکتال شامل ناپایداری کروموزومی (chromosomal instability)، فنوتیپ جزایر CpG (CpG island methylator phenotype) و ناپایداری ماهواره­ای (microsatellite instability) است. در مکانیسم تشکیل تومور به واسطه­ی ناپایداری کروموزومی، تصور می­شود که ناپایداری کروموزومی منجر به جهش در ژن APC می­شود که در ادامه جهش در ژن KRAS و TP53 رخ می­دهد. این مجموعه اتفاقات منجر به تشکیل تومور در روده یا مخرج می­شود. در سرطان کلورکتال ارثی جهش در ژن APC سلول­های جنسی و از دست دادن هتروزیگوسیتی (loss of heterozygosity) مکانیسم اولیه­ی ناپایداری کروموزومی برای تشکیل تومور هستند. افزایش متیله شدن جزایر CpG ژن­های MGMT، MLH1 و BRAF در ارتباط با تشکیل تومور­های کلورکتال است. ناپایداری ماهواره­ای در ژن­های ترمیم باز (DNA mismatch repair) منجر به سرطان کلورکتال می­شود.

مراحل، انواع و گرید­های سرطان روده

مرحله (stage) سرطان روده بیانگر اندازه و وضعیت پخش شدن تومور در بدن است. سیستم­های مختلفی از جمله عددی، TNM و Dukes’ staging برای دسته بندی انواع مراحل سرطان روده وجود دارد.

نوع (type) سرطان روده بیانگر محل اولیه­ای است که تومور در آن تشکیل شده است که برای سرطان روده می­تواند روده بزرگ (کلون) یا مقعد باشد.

گرید (grade) سرطان روده به وضعیت سلول­های سرطانی روده در زیر میکروسکوپ توجه دارد.

مراحل و گرید­های سرطان روده

به طور کلی مرحله (stage) بیانگر اندازه و وضعیت پخش شدن تومور در بدن است. گرید (grade) به وضعیت سلول­های سرطانی در زیر میکروسکوپ توجه دارد.

مراحل

آزمایش­ها و اسکن­های مختلفی برای تشخیص سرطان روده وجود دارد که اطلاعاتی در زمینه اندازه تومور و وضعیت پخش شدن آن در اختیار پزشک قرار می­دهد. مسیر درمان سرطان بر پایه­ی مرحله­ای که تشخیص داده شده است متفاوت می­باشد. سیستم­های مختلفی از جمله عددی، TNM و Dukes’ staging برای دسته بندی انواع مراحل سرطان روده وجود دارد.

سیستم TNM

تومور (Tumor: T)، گره لنفاوی (Node: N) و بدخیمی (Metastasis: M) بخش­های سیستم TNM را تشکیل می­دهند.

تومور (T)

تومورد اطلاعاتی را در زمینه اندازه تومور در اختیار می­گذارد که به ۴ مرحله تقسیم می­شود:

T1: نشان دهنده­ی این است که تومور در لایه­ی داخلی پوشاننده دیواره روده قرار دارد.

T2: نشان دهنده­ی این است که تومور به بخش­های ماهیچه­ای دیواره روده گسترش پیدا کرده است.

T3: نشان دهنده­ی این است که تومور به بخش­های لایه­ی خارجی پوشاننده دیواره روده گسترش پیدا کرده است ولی به بخش­های دیگر گسترش پیدا نکرده است.

T4: به دو مرحله تقسیم می­شود:

• T4a: نشان دهنده­ی این است که تومور به بخش­های خارجی پوشاننده دیواره روده و بافت پوشاننده اندام­های شکمی به اسم peritoneumگسترش پیدا کرده است.
• T4b: نشان دهنده­ی این است که تومور به اندام­های نزدیک گسترش پیدا کرده است.

گره لنفاوی (N)

گره­ لنفاوی اطلاعاتی را در زمینه این که تومور گره­های لنفاوی را دگیر کرده است در اختیار پزشک می­گذارد که به سه مرحله اصلی تقسیم می­شود:

N0: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری گره­های لنفاوی را درگیر نکردند.

N1: به سه بخش تقسیم می­شوند:

• N1a: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری یکی از گره­های لنفاوی نزدیک را درگیر کرده است.
• N1b: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری دو یا سه گره لنفاوی نزدیک را درگیر کرده است.
• N1c: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری گره­های لنفاوی نزدیک را دگیر نکردند، اما سلول­های توموری بافت­های نزدیک را درگیر کردند.

N2 به دو بخش تقسیم می­شود:

• N2a: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری چهار تا شش گره­ی لنفاوی نزدیک را درگیر کرده است.
• N2b: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری بیش از ۷ گره لنفاوی نزدیک را درگیر کرده است.

بدخیمی (M)

بدخیمی اطلاعاتی را در زمینه پخش شدن سلول­های توموری در بخش­های دیگر بدن در اختیار پزشک قرار می­دهد که به دو مرحله اصلی تقسیم می­شود:

M0: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری بخش­های دیگر بدن را درگیر نکرده است.

M1: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری بخش­هایی همچون ریه یا کبد را درگیر کرده است و به ۳ بخش تقسیم می­شود:

• M1a: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری یک اندام بدن همچون کبد را درگیر کرده است و بافت پوشاننده بخش­های شکمی را درگیر نکرند.
• M1b: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری دو اندام را درگیر کرده است و بافت پوشاننده بخش­های شکمی را درگیر نکردند.
• M1c: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری اندام­های دیگر و بافت پوشاننده بخش­های شکمی را درگیر کردند.

سیستم Dukes’ staging

سیستم Dukes’ staging از چهار مرحله تشکیل شده است.

Dukes’ A

سلول­های توموری بخش داخلی و به صورت کم بخش ماهیچه­ای پوشاننده روده را درگیر کردند.

Dukes’ B

سلول­های توموری بخش ماهیچه روده را درگیر خود کردند.

Dukes’ C

سلول­های توموری حداقل یک گره لنفاوی نزدیک روده را درگیر کردند.

Dukes’ D

سلول­های توموری دیگر اندام­های بدن همچون کبد، ریه یا استخوان­های را درگیر کردند.

سیستم عددی

سیستم عددی از ۵ مرحله تشکیل شده است.

مرحله ۰ یا Carcinoma in situ (CIS)

در این مرحله سرطان در مراحل ابتدایی و بخش پوشاننده روده قرار دارد و احتمال کمی برای پخش شدن سلول­های توموری وجود دارد. 

مرحله ۱

 در این مرحله سلول­های توموری به بخش داخلی دیواره پوشاننده روده یا بخش ماهیچه­ای روده را درگیر کردند و گره­های لنفاوی درگیر نشدند. براساس سیستم TNM این مرحله سرطان به صورت زیر است:

• T1, N0, M0
• T2, N0, M0

جراحی اصلی­ترین راه درمانی این مرحله است و نیازی به شیمی درمانی نیست.

مرحله ۲

در این مرحله سلول­های توموری به بخش خارجی دیواره پوشاننده روده یا بافت­ها و اندام­های نزدیک روده گسترش پیدا کردند و به گره­های لنفاوی سرایت پیدا نکردند. این مرحله از سه بخش تشکیل شده است:

• ۲A: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری به بخش خارجی دیواره روده گسترش پیدا کردند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T3, N0, M0 است.
• ·      2B: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری از طریق بخش خارجی دیواره روده به بافت پوشاننده شکمی یا peritoneum گسترش پیدا کردند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T4a, N0, M0 است.
• ·      2C: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری از طریق دیواره کلون و مقعد به اندام­های دیگر بدن گسترش پیدا کردند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T4b, N0, M0 است. 

اصلی­ترین درمان سرطان کلون در این مرحله جراحی است که اگر پزشک لازم بداند شیمی درمانی پس از جراحی را نیز تجویز می­کند. جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی راه­های درمان این مرحله سرطان مقعد هستند.

مرحله ۳

در این مرحله گره­های لنفاوی درگیر شدند، اما اندام­های دورتر همچون کبد و ریه هنوز درگیر نشدند. سه بخش این مرحله را تشکیل می­دهند.

• ۳A: نشان دهنده­ی یکی از وضعیت­های پایین است:
  • سلول­های توموری فقط به بخش داخلی پوشاننده روده یا ماهیچه­ای گسترش پیدا کردند. همچنین ۱ تا ۳ گره لنفاوی درگیر یا بافت نزدیک گره­های لنفاوی درگیر شده است. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T1-T2, N1-N1c, M0 است.
  • سلول­های توموری به بخش داخلی پوشاننده گسترش پیدا کردند و ۴ تا ۶ گره لنفاوی درگیر شدند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T1, N2a, M0 است.
  •  
• ·      3B: نشان دهنده­ی یکی از وضعیت­های پایین است:
  • سلول­های توموری به بخش خارجی دیواره پوشاننده روده یا بافت پوشاننده اندام­های شکمی گسترش پیدا کردند و بین ۱ تا ۳ گره لنفاوی درگیر شدند یا بافت نزدیک گره­های لنفاوی درگیر شده است. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T3-T4a, N1, M0 است.
  • سلول­های توموری به بخش خارجی دیواره پوشاننده روده یا ماهیچه­ای گسترش پیدا کردند و بین ۴ تا ۶ گره لنفاوی درگیر شدند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T2-T3, N2a, M0 است.
  • سلول­های توموری هنوز در بخش داخلی یا ماهیچه­ای روده قرار دارند، اما بیش از ۷ گره لنفاوی درگیر شدند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T1-T2, N2b, M0 است.
• ·      3C: نشان دهنده­ی یکی از وضعیت­های پایین است:
  • سلول­های توموری از طریق بخش خارجی دیواره پوشاننده روده به بافت پوشاننده اندام­های شکمی گسترش پیدا کردند و ۴ تا ۶ گره لنفاوی درگیر شدند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T4a, N2a, M0 است.
  • سلول­های توموری به بخش خارجی دیواره پوشاننده روده یا بافت پوشاننده اندام­های شکمی گسترش پیدا کردند و بیش از ۷ گره لنفاوی درگیر شدند. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T3-T4a, N2b, M0 است.
  • سلول­های توموری از طریق دیواره به دیگر اندام­های نزدیک گسترش پیدا کردند و حداقل یک گره لنفاوی یا بافت نزدیک گره لنفاوی درگیر شده است. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت T4b, N1-N2, M0 است. 

مسیر درمانی برای سرطان کلون در این مرحله شیمی درمانی پس از جراحی است. جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی راه­های درمان این مرحله سرطان مقعد هستند.

مرحله ۴

در این مرحله سلول­های توموری اندام­های دیگر بدن همجون کید و ریه را درگیر کردند و به اصطلاح سرطان در مرحله پیشرفته قرار دارد. سه بخش این مرحله را تشکیل می­دهند.

• ۴A: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری از طریق سیستم لنفاوی یا جریان خون در یک اندام دیگر پخش شدند، اما بافت پوشاننده اندام­های شکمی درگیر نشده است. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت any T, any N, M1a است.
• ·      4B: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری از طریق سیستم لنفاوی یا جریان خون در دو یا بیش از دو اندام دیگر پخش شدند، اما بافت پوشاننده اندام­های شکمی درگیر نشده است. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت any T, any N, M1b است.
• ·      4C: نشان دهنده­ی این است که سلول­های توموری در اندام­های دور بدن پخش شدند و بافت پوشاننده اندام­های شکمی را نیز درگیر کرده است. براساس سیستم TNM این مرحله به صورت any T, any N, M1c است. 

جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و درمان هدفمند برای سرطان کلون است. مسیر درمانی برای سرطان مقعد در این مرحله، جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی و درمان هدفمند است. 

گرید­ها

گرید اطلاعاتی را در زمینه این که چقدر سلول­های توموری در زیر میکروسکوپ به سلول­های سالم بدن شباهت دارند در اختیار پزشک قرار می­دهد که از چهار بخش تشکیل شده است:

• گرید ۱: سلول­های توموری بسیار شبیه سلول­های سالم بدن هستند
• گرید ۲: سلول­های توموری شباهت کمی به سلول­های سالم بدن دارند
• گرید ۳: سلول­های توموری بسیار غیرعادی هستند و شباهتی با سلول­های بدن ندارند
• گرید ۴: سلول­های توموری کاملا با سلول­های سالم بدن متفاوت هستند

انواع سرطان روده

سرطان روده براساس این که سلول­های توموری در کجا تشکیل شدند و چه نوع سلولی منشا سلول­های توموری هستند به چندین نوع تقسیم می­شود. روده بخش هضم سیستم گوارشی را در بر می­گیرد و از دو بخش روده کوچک و بزرگ تشکیل شده است. سرطان­های روده به موارد زیر تقسیم می­شود:

• به سرطان روده کوچک، سرطان روده کوچک گفته می­شود.
• به سرطان روده بزرگ، سرطان کلون گفته می­شود.
• به سرطان بخش پشتی روده (back passage)، سرطان مقعدی (rectal) گفته می­شود.
• به سرطان سوراخ مقعد، سرطان آنال (anal) گفته می­شود.

سرطان روده براساس این که چه نوع سلولی منشا سلول­های توموری است به چندین دسته تقسیم می­شود.

• آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma): نوعی ازسرطان روده است که منشا سلول­های توموری، سلول­های ترشحی (غده) هستند که معمولا مخاط را تولید می­کنند  و در دیواره داخلی روده قرار دارند.
• Squamous cell tumors: نوعی از سرطان روده هستند که از سلول­های squamous منشا می­گیرند که به کمک سلول­ها غده­ای بخش پوشاننده روده را تشکیل می­دهند و معمولا منشا سلول­های توموری سوراخ مقعد هستند.
• کارسینوئید (Carcinoid tumors): سلول­های توموری کارسینوئیدی یا سلول­های توموری نورواندوکرین (neuroendocrine)، سلول­هایی با سرعت رشد کم هستند و معولا در بافت­های ترشح کننده هورمون، شکل می­گیرند.
• سارکوما (Sarcomas): سلول­های پیوندی همچون سلول­های ماهیچه و استخوان که منشا سلول­های توموری هستند. به سلول­های سارکوماس در روده، لیومیوسارکوماس (leiomyosarcomas) می­گویند که سلول­های ماهیچه­های صاف روده را در برمی­گیرند. 

سرطان­های کلورکتال براساس روش­های بیان ژن به ۴ دسته تقسیم می­شوند. دسته­ اول microsatellite instability immune نامیده می­شوند که دارای ویژگی­های ژنتیکی از جمله دارای ناپایداری ماهواره­ای، جهش در ژن BRAF^V600E و CpG island methylator phenotype هستند. دسته­ی دوم دسته­ی متعارف یا canonical subtype نامیده می­شوند که ویژگی بیان ژنی مشابه سلول­های اپیتلیالی دارند و دارای ناهنجاری­های کروموزومی هستند. دسته­ی سوم گروه متابولیکی یا metabolic subgroup که دارای الگوی بیان ژنی مشابه سلول­های اپیتلیالی هستند و در ژن KRAS دارای جهش هستند. دسته­ی چهارم دسته­ی مزانکیمی یا mesenchymal type هستند که دارای بیان­ ژن­های مرتبط یا فرآیند تبدیل اپیتلیالی به مزانکیمی یا epithelial-mesenchymal transition (EMT)، رگ­زایی و تغییر ماتریکس هستند. هر چند که ۱۳ درصد از نمونه­های سرطان کلورکتال در هیچکدام از دسته­های بالا قرار نمی­گیرند و دسته­ی مخلوط (mix) یا میانی (intermediate) را تشکیل می­دهند. 

آخرین به روز رسانی: ۶ خرداد ۹۹

منابع

       Bowel Cancer

       Armelao F, De Pretis G. Familial colorectal cancer: A review. World Journal of Gastroenterology. 2014;20(28):9292–۸. 

        Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians [Internet]. 2018 Nov;68(6):394–۴۲۴

        InformedHealth.org [Internet] [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). 2006

International Agency for Research on Cancer. Iran, Islamic Republic of 2018

      Tariq K, Ghias K. Colorectal cancer carcinogenesis: a review of mechanisms. Cancer Biology and Medicine. 2016;13(1):120–۳۵. 

Fessler E, Medema JP. Colorectal Cancer Subtypes: Developmental Origin and Microenvironmental Regulation. Trends in Cancer [Internet]. 2016 Sep 1;2(9):505–۱۸