نشانه‌های عمومی سرطان روده

نشانه­‌های ممکن برای سرطان روده

نشانه­های سرطان روده که در مردان و زنان مشاهده شده است، شامل موارد زیر است:

• خونریزی در مقعد یا مشاهده خون در مدفوع
• تغییرات در عادات روده همچون افزایش یا کاهش مقدار مدفوع، یبوست
• مشاهده یک غده در مقعد یا ناحیه­ی شکمی توسط پزشک
• مشکل در دفع مدفوع
• از دست دادن وزن
• درد در ناحیه­ی شکمی یا مقعدی
• خستگی زود هنگام یا مشکل در تنفس به علت کم خونی

بعضی اوقات سرطان منجر به انسداد دفع مدفوع می­شود که به این نوع عارضه انسداد روده گفته می­شود و شامل علائم زیر است:

• گرفتگی و درد ناحیه­ی شکمی
• احساس نفخ
• یبوست و عدم توانایی دفع مدفوع
• مریض بودن

انسداد روده یک عارضه خطرناک است که در صورت داشتن علائم باید سریعا به پزشک مراجعه شود. 

خون در مدفوع

وجود خون در مدفوع می­تواند از علائم سرطان روده باشد. هرچند که بیماری­های دیگر نیز می­توانند باعث این عارضه شوند. در بیشتر اوقات مشاهده خون روشن و تازه در مدفوع به علت پارگی رگ­های موجود در مقعد (piles یا haemorrhoids) است. رگ­های piles رگ­های متورمی هستند که بسیار شکننده و حساس هستند و با عبور مدفوع از مقعد با پارگی آن­ها، خون وارد مدفوع می­شود. خون بخش­های بالاتر روده تیره رنگ است و هنگامی که در مدفوع باشد، رنگ مدفوع را تیره می­کند. این نوع نشانه­ها می­توانند خبر از وجود سرطان در نواحی بالاتر روده یا خونریزی معده باشند. در صورت دیده شدن علائم مذکور نیاز است که به پزشک مراجعه شود. 

علائم سرطان پیشرفته روده

علائم کلی سرطان پیشرفته روده، احساس خستگی، کمبود انرژی، کاهش اشتها هستند. درد در سمت راست شکم، احساس ضعف، کاهش اشتها و کاهش وزن، تورم شکمی، زرد شدن پوست و خارش پوست از علائم پخش شدن سرطان روده به کبد است. از علائمی که نشان می­دهد سرطان روده، ریه را درگیر کرده است می­توان به سرفه مکرر، تنگی نفس، عفونت ریه، سرفه همراه با خون و تشکیل مایع بین قفسه سینه و ریه اشاره کرد. درد ناحیه­ی استخوان­ها و ضعیف شدن استخوان­ها از علائمی است که سرطان روده به استخوان­ها سرایت پیدا کردند. 

تشخیص سرطان روده

به کمک آزمایش­های زیر نوع سرطان روده، محل تشکیل سرطان، اندازه تومور و پخش شدن سرطان در بدن شناسایی می­شود.

آزمایش CT Scan

آزمایش  Computed Tomography (CT) Scan، آزمایشی است که از پرتو X و یک رایانه برای تهیه­ی عکس­ با جزئیات قوی از داخل بدن استفاده می­کند. کامپیوتر عکس­های مختلف را که زاویه­های متعددی گرفته شده کنار هم می­گذارد تا یک عکس با جزئیات کافی تشکیل شود. به کمک آزمایش  CT Scan اندازه تومور و پخش شدن تومور در بدن شناسایی می­شود.

 آزمایش CT Scan بین یک تا یک ساعت و نیم براساس این که از چه قسمتی از بدن عکس تهیه می­شود طول می­کشد. برای بررسی وجود تومور در روده و پخش شدن آن در بدن، آزمایش CT Scan نواحی سینه، شکم و لگن را مورد بررسی قرار می­دهد. نیاز است که دو ساعت قبل از آزمایش غذا و نوشیدنی سرو نشود. در صورتی که این امکان وجود ندارد، نیاز است که موضوع به پزشک اطلاع داده شود. از طرف دیگر فرد هنگام آزمایش باید اشیا زینتی و فلزی خود را از تن خارج کند. همچنین امکان دارد که برای آزمایش مایع تزریقی که حاوی محتویات contrast medium است به فرد تزریق شود که این محتویات میزان شفافیت عکس­ها را افزایش می­دهند. قبل از تجویز contrast medium پزشک آزمایش خون فرد را مورد بررسی قرار می­دهد. نتایج حاصل از CT scan بین یک تا دوهفته طول می­کشد.

آزمایش CT Scan یک آزمایش ایمنی است که برای بیشتر افراد تجویز می­شود. اما دارای یکسری عوارض جانبی است. بعضی از افراد به contrast medium حساسیت دارند که علائمی همچون ضعف، عرق کردن و مشکل در تنفس در فرد بروز پیدا می­کنند. همچنین در صورت تزریق contrast medium امکان درد و سوزش در ناحیه تزریق شده ایجاد شود. عارضه­ای دیگری که contrast medium می­تواند ایجاد کند، مشکلات کلیوی محدود است. از طرف دیگر در معرض قرار گرفتن جلوی پرتو X این امکان را فراهم می­کند که در آینده فرد دچار سرطان شود. همچنین زنان باردار باید فقط در شرایط اضطراری آزمایش را انجام دهند.

آزمایش PET-CT Scan

آزمایش PET-CT Scan، آزمایشی است که آزمایش­های CT Scan و PET Scan را با همدیگر ترکیب کرده است که باعث می­شود اطلاعات بیشتری در مورد سرطان در اختیار متخصصین قرار بگیرد. این آزمایش از ترکیب عکس تهیه شده از زوایه­های مختلف بدن که مزیت CT Scanاست و شناسایی مناطقی که در بدن بیشتر فعال هستند که مزیت PET Scan است، پخش شدن سرطان در بدن را با دقت مناسبی تعیین می­کند.

آزمایش PET-CT Scan نیاز به نیم ساعت تا یک ساعت زمان است و فرد باید  تا ساعت قبل آزمایش غذا مصرف نکند. در صورتی که این امکان وجود ندارد، نیاز است که موضوع را به پزشک اطلاع دهید. همچنین توصیه می­شود که ۲۴ ساعت قبل آزمایش فرد فعالییت بدنی نداشته باشد. از طرف دیگر فرد هنگام آزمایش باید اشیا زینتی و فلزی خود را از تن خارج کند. به علاوه یک ساعت قبل آزمایش مایعی به فرد به اسم radiotracerتزریق می­شود که نیاز است فرد پس از تزریق تحرک نداشته باشد. نتایج حاصل از آزمایش PET-CT Scan بین یک تا دوهفته طول می­کشد.

آزمایش PET-CT Scan یک آزمایش ایمنی است که برای بیشتر افراد تجویز می­شود. اما دارای یکسری عوارض جانبی است. زنان باردار باید فقط در شرایط اضطراری آزمایش را انجام دهند. همچنین زنانی که به بچه شیر می­دهند نیاز است که به پزشک خود اطلاع دهند. از طرف دیگر در معرض قرار گرفتن جلوی پرتو X این امکان را فراهم می­کند که در آینده فرد دچار سرطان شود. به علاوه بعضی افراد به radiotracer حساسیت نشان می­دهند.

آزمایش MRI

آزمایش Magnetic Resonance Imaging (MRI)، آزمایشی است که از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تهیه عکس عرضی از بدن استفاده می­کند. عکس از زوایای مختلف بدن تهیه می­شود که شفافیت عکس در بافت­های نرم بیشتر است. برای آزمایش MRI نیاز است که فرد هنگام آزمایش اشیا زینتی و فلزی خود را از تن خارج کند. برای افزایش شفافیت عکس نهایی امکان دارد به فرد contrast medium تزریق شود. آزمایش نیاز به چند دقیقه زمان برای انجام دارد و زمان آماده شدن نتایج آزمایش شاید یک هفته طول بکشد.

 آزمایش MRI یک آزمایش ایمنی است که برای بیشتر افراد تجویز می­شود. اما دارای یکسری عوارض جانبی است. بعضی از افراد به contrast medium حساسیت دارند. همچنین در صورت تزریق contrast medium امکان درد و سوزش در ناحیه تزریق شده وجود دارد.

آزمایش Ultrasound Scan مقعدی

آزمایش Ultrasound Scan یا Trans Rectal Ultrasound و یا Endorectal Ultrasound، آزمایشی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده و تهیه عکس بخش مقعد فرد استفاده می­کند. این آزمایش برای افرادی که امکان دارد تومور در بخش مقعد تشکیل شده باشد تجویز می­شود. آزمایش اندازه تومور و محل تشکیل تومور را مشخص می­کند.

آزمایش Ultrasound Scan شکمی

آزمایش Ultrasound Scan، آزمایشی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده و تهیه عکس از بخش­های مختلف بدن استفاده می­کند. آزمایش Ultrasound Scan شکمی اطلاعاتی را در زمینه وجود تومور در ناحیه شکمی و پخش شدن تومور در اختیار متخصصین قرار می­دهد. 

آزمایش­های تشخیصی

به کمک آزمایش­های زیر دلایل بروز علائم خاص در روده یا علائم ناشی از ناراحتی­های گوارشی شناسایی می­شود.

بررسی فیزیکی مقعد

پزشک در طی این بررسی، ناحیه­ی مقعدی را به کمک انگشتان خود بررسی می­کند که به کمک آن علت علائم مشخص شود. 

آزمایش Flexible Sigmoidoscopy

آزمایش Flexible Sigmoidoscopy یا Bowel Scope و یا Flexi Sig آزمایشی است که بخش­های روده بزرگ را مورد بررسی قرار می­دهد. متخصص به کمک یک لوله انعطاف پذیر به اسم colonoscope که دارای یک چراغ کوچک و یک دوربین است بخش­های مختلف روده بزرگ را بررسی می­کند. به کمک این آزمایش اطلاعاتی در مورد علت علائم و وجود تومور در روده بزرگ فراهم می­شود. تفاوتی که flexible sigmoidoscopy با colonoscopy دارد این است که آزمایش flexible sigmoidoscopy فقط نواحی مقعدی و بخش انتهایی روده را بررسی می­کند. اما colonoscopyهمه­ی بخش­های روده را بررسی می­کند.

آزمایش کلونوسکوپی (Colonoscopy)

آزمایش کلونوسکوپی آزمایشی است که به بررسی بخش داخلی روده بزرگ می­پردازد. . متخصص به کمک یک لوله انعطاف پذیر به اسم colonoscopeکه دارای یک چراغ کوچک و یک دوربین است بخش­های مختلف روده بزرگ را بررسی می­کند. به کمک این آزمایش اطلاعاتی در مورد علت علائم و وجود تومور در روده بزرگ فراهم می­شود.

آزمایش CT Colonography

آزمایش Computed Tomography (CT) Colonography آزمایشی است که به کمک CT Scan بخش­های مختلف روده بزرگ از جمله کلون و مقعد را مورد بررسی قرار می­دهد. 

آزمایش خون

آزمایش خون می­تواند موارد زیر را بررسی کند:

• بررسی وضعیت سلامت بدن از جمله کلیه و کبد
• بررسی تعداد سلول­های خونی
• تشخیص سرطان

آزمایش خون دارای انواع مختلف است:

• شمارش کل سلول خون یا full blood count (FBS)

این آزمایش همه­ی سلول­های خونی از جمله گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت­ها را شمارش می­کند

• آزمایش عملکرد کبد یا liver function tests (LFTs)

این آزمایش عملکرد کبد را از طریق بررسی آنزیم­ها و پروتئین­های کبدی می­سنجد. به علاوه این آزمایش میزان بیلی روبین و آلبومین در خون را نیز بررسی می­کند.

• آزمایش اوره و الکترولیت­ها

این آزمایش وضعیت کلیه­های مورد ارزیابی قرار می­دهد. اوره متشکل از ترکیبات شیمیایی اضافی همچون پروتئین­های هضم شده است. کلیه اوره را از طریق ادرار از بدن خارج می­کند.

• مارکر­های توموری

مارکر­های توموری ترکیباتی هستند که امکان دارد که در طی سرطان افزایش پیدا کنند. از ماکر­های توموری که در سرطان روده مورد توجه قرار می­گیرد carcinoembryonic antigen (CEA) است. 

آزمایش سلول­های سرطانی روده (Tests on bowel cancer cell)

به کمک این آزمایش­ها نوع سرطان و تغییرات ژنتیکی حاصل در سلول­های سرطانی شناسایی می­شود. ژن­ها پیغام­هایی را رمز می­کنند که سلول براساس آن­ها عمل می­کنند. در سلول­های سرطانی ژن­ها دچار جهش (mutation) می­شوند. آزمایش­هایی وجود دارد که این تغییرات را شناسایی می­کند که آزمایش­های زیر از این دسته هستند:

• آزمایش ژن­های RAS

جهش در ژن­های RAS می­تواند منجر به سرطان یا پخش شدن آن در بدن شود. دارو­های هدفمند ستوکسیمب و پانیتومومب، دارو­هایی هستند که زمانی تجویز می­شوند که در سلول­های سرطانی فاقد جهش در ژن­های RAS باشند.

• آزمایش ژن­های BRAF

تغییر در ژن BRAF منجر به تولید پروتئین غیرعادی BRAF می­شود که سلول را به سمت سرطانی شدن سوق می­دهد. جهش در ژن­های BRAF باعث می­شود که فرد به پاسخ­های درمانی به صورت مناسب پاسخ ندهد.

• ناپایداری ماهواره­ای (microsatellite instability)

بعضی از سلول­های سرطانی روده دارای تغییرات DNAای به اسم ناپایداری ماهواره­ای هستند. ماهواره­ها توالی­های پرتکرار کوتاه DNAای هستند که امکان تغییر در این توالی­ها وجود دارد. تغییر در طول این توالی­ها ناپایداری ماهواره­ای نامیده می­شود. تعییرات ماهواره­ای در عملکرد سلول اختلال ایجاد می­کند و زمینه لازم برای سرطانی شدن سلول را فراهم می­کند.

آخرین به روز رسانی: ۶ خرداد ۹۹

منابع

Granados-romero JJ, Valderrama-treviño AI, Contreras-flores EH, Barrera-mera B, Enríquez MH, Uriarte-ruíz K, et al. Colorectal cancer : a review. 2017;5(11):4667–۷۶.

Bowel Cancer