عوارض سرطان بر روی قوای جنسی

عوارض سرطان بر روی قوای جنسی

قوای جنسی بخش جدانشدنی از زندگی افراد بالغ است که بر روی کیفیت زندگی افراد تاثیر مستقیم دارد. سرطان بیماری است که بر روی زندگی فرد تاثیرات عمیق می­گذارد. بیماری سرطان و دارو­هایی که برای درمان آن به کار می­روند به شکل­های مختلف بر روی زندگی فرد از جمله توانایی فیزیکی، ویژگی­های عاطفی و قوای جنسی فرد تاثیر عمیق می­گذارد. از جمله تاثیراتی که سرطان بر روی زندگی جنسی فرد می­گذارد می­توان به عدم ارگاسم، عدم تمایل به انجام رابطه جنسی، خستگی و ناباروری است. هرچند که اثرات انواع سرطان بر روی فرد می­تواند متفاوت باشد، اما به شکل معنادار و یکسانی بر روی رضایت جنسی افراد تاثیر می­گذارد (1). 

در ۸۵% از افرادی که دچار سرطان پستان شدند مشکلات جنسی مشاهده شده است. از جمله تاثیرات منفی که دارو­های سرطان پستان بر روی زندگی جنسی فرد می­گذارد، کاهش ترشحات واژنی، کاهش حساسیت نوک پستان، تغییر در تصویر بدن و عدم جذابیت فیزیکی است. این تغییرات جنسی بر روی شریک زندگی فرد و رابطه­ی آن­ها نیز تاثیر گذارد است که می­تواند منجر به تغییر شدید در زندگی طرفین شود. (2). ناتوانی جنسی در زنان درگیر سرطان پستان در دوره­های مختلف بیماری متفاوت است. مثلا در زنانی که در حین درمان هستند، ۶۸% تا ۷۰% افراد دچار ناتوانی جنسی هستند. اما این عدد برای افرادی که سرطان پستان درمان شده است حدود ۴۵% است (3). هرچند که در سرطان­هایی که بخش­های مربوط به تولید مثل را درگیر می­کنند همچون سرطان پستان اثرات آن می­تواند شامل کاهش اعتماد به نفس، عدم رضایت از رابطه عاطفی و جنسی باشد. در افرادی که مبتلا به سرطان پستان شدند، تجربه جنسی خوب افراد به مدت زمانی که از درمان فرد گذشته است، نوع جراحی، سن همسر، آگاهی در مورد رابطه جنسی، تناسب اندام و داشتن رضایت عاطفی بستگی دارد. همچنین کیفیت رابطه جنسی در ارتباط با درمان سرطان پستان، توانایی شریک در رابطه جنسی، کنترل خشم، رضایت عاطفی از رابطه و حمایت شریک زندگی است. از طرف دیگر در زنان درگیر سرطان پستان، افزایش خطر ناتوانایی جنسی با ناتوانی فیزیکی، برداشتن پستان­ها، عصبانیت و کم بودن مدت زمان رابطه جنسی رابطه مستقیمی دارد. برای بهبود وضعیت جنسی زنانی که سرطان پستان آن­ها درمان شده است، توصیه شده است که راه حل­هایی همچون افزایش حمایت خانواده، مشورت با مشاور، توجه به تصویر بدن و عملکرد جنسی انجام شود (4). 

مشکلات جنسی در افرادی که دچار سرطان پروستات شدند نیز مشاهده شده است. در افرادی که دچار سرطان پروستات شدند، ۹۱% از افراد دچار کاهش حجم آب منی، ۷۷% دچار عدم تمایل به داشتن رابطه جنسی و ۴۷% دچار عدم ارگاسم شدند. مشکلات نعوظ در مردان دچار سرطان پروستات بیشتر از مردان سالم است. در افرادی که دچار سرطان پروستات شدند مشکل نعوظ در ۷۴% افراد دیده می­شود که این عدد در افراد سالم ۱۸% است. تجربه مشکلات جنسی در افرادی که در سنین کم درگیر سرطان بودند گزارش شده است. مثلا در ۳۰% افراد عدم علاقه به داشتن رابطه جنسی مشاهد شد و در ۲۴% افراد از رابطه جنسی لذت نمی­برند (5). 

هرچند که بیشتر عوارض سرطان پس از درمان آن پس از مدت زمان خاص کاهش پیدا می­کنند و یا ازبین می­روند، اما مشکلات جنسی ناشی از سرطان در صورتی که تمهیداتی انجام نشود منجر به تاثیرات منفی بر روی کیفیت زندگی فرد می­شود. از طرفی دیگر در صورتی پزشکان به مشکلات جنسی فرد توجه نکنند، فرد درگیر از ادامه درمان به واسطه آن مشکلات خودداری کند. مشکل در ادامه­ی درمان در افرادی که در سنین جوان­تر سرطان بروز پیدا کرده است و یا به دلایل فامیلی دچار سرطان شدند بیشتر است. در نتیجه متخصصین برای کاهش این مشکلات راه حل­هایی را پیشنهاد کردند. مداخلات عملی و عاطفی همچون بحث پزشک با بیمار در زمینه عوارض درمان بر روی قوای جنسی، آگاهی در زمینه ارتباط جنسی و استفاده از ایزار­هایی همچون اینترنت تاثیرات مثبتی برای حل مشکلات جنسی داشته است(۶).

از توصیه­های اصلی برای رفع مشکلات جنسی زنان درگیر سرطان، مشاوره در زمینه­های تمایل به رابطه جنسی، تحریک جنسی و ارگاسم است. استفاده از ابزار PDE5i یا نعوظ خلا برای مشکل نعوظ مردان به کاهش مشکلات جنسی ناشی از سرطان کمک می­کند که توصیه می­شود پس از درمان سرطان، این ابزار­ها برای کاهش عوارض جنسی استفاده شود. همچنین شرکت در جلسات مشاوره فردی یا جمعی به بهتر شدن رابطه فرد با همسر خود کمک می­کند (7). 

دارو­های شیمی­درمانی عوارض جانبی از جمله کاهش اعتماد به نفس، عدم تمایل به رابطه جنسی، کم خونی و خستگی می­شود. تاموکسیفن که برای درمان سرطان پستان استفاده می­شود بر روی توانایی جنسی فرد از جمله کاهش میزان ترشحات واژن تاثیر می­گذارد. از طرفی دیگر، پرتو درمانی نیز دارای عوارض جانبی می­باشد. ناباروری، اثر منفی بر روی واژن و تخمدان­ها و یائسگی زودرس از عوارض جانبی پرتودرمانی است . همچنین عدم تمایل به رابطه جنسی و عدم ارگاسم عوارضی هستند که در افراد تیمار شده با پرتودرمانی نیز مشاهده شده است. یکی از مشکلات عمده در زمینه تاثیر سرطان بر توانایی جنسی عدم شرکت افراد در مطالعات است. افراد به دلایل ترس از عدم درمان جایگزین، ترس از عدم رفتار مناسب پزشک و ترس از نادیده گرفتن در مطالعات و پرسشنامه­ها شرکت نمی­کنند. جایگزین کردن درمان از راه حل­هایی برای کاهش مشکلات جنسی است. مثلا پاروکستین اثران منفی بر روی نیاز جنسی فرد دارد که می­توان به جای از دیگر دارو­های همچون فلوکستین استفاده کرد. حمایت شریک جنسی همچون شروع رابطه جنسی، شرکت در جلسات مشاوره­ای، آگاهی در زمینه سرطان و رابطه جنسی به بهتر شدن وضعیت رضایت جنسی فرد درگیر سرطان کمک می­کند. برای کاهش ترشحات واژنی ناشی از دارو­ها یا پرتودرمانی، استفاده از کرم­ها استروژنی موضعی و قرص­هایی که مستقیما بر روی ترشحات واژنی تاثیر می­گذارند موثر است. برای رفع مشکل تحریک جنسی استفاده از ابزار­هایی که به تحریک جنسی زنان کمک می­کند توصیه می­شود (8).

براساس داده­های بالا مشکلات جنسی یکی از عوارض جدی بیماری سرطان و دارو­های مربوط به آن است که هردو جنس را درگیر می­کند. عوارض سرطان می­تواند بر روی رضایت جنسی و کیفیت جنسی تاثیر مستقیم می­گذارد. شرکت در جلسات مشاوره و استفاده از دارو­ها به بهبود وضعیت جنسی افراد درگیر کمک می­کند. 

آخرین به روزرسانی: ۱۸ خرداد ۱۳۹۹

منابع:

۱. Mütsch J, Friedrich M, Leuteritz K, Sender A, Geue K, Hilbert A, et al. Sexuality and cancer in adolescents and young adults – A comparison between reproductive cancer patients and patients with non-reproductive cancer. BMC Cancer. 2019 Aug 22;19(1). 

۲. Albers LF, Van Ek GF, Krouwel EM, Oosterkamp-Borgelink CM, Liefers GJ, Den Ouden MEM, et al. Sexual Health Needs: How Do Breast Cancer Patients and Their Partners Want Information? Journal of Sex and Marital Therapy. 2019; 

۳. Del Pup L, Villa P, Amar ID, Bottoni C, Scambia G. Approach to sexual dysfunction in women with cancer. International Journal of Gynecological Cancer. 2019 Mar 1;29(3):630–۴. 

۴. Kowalczyk R, Nowosielski K, Cedrych I, Krzystanek M, Glogowska I, Streb J, et al. Factors Affecting Sexual Function and Body Image of Early-Stage Breast Cancer Survivors in Poland: A Short-Term Observation. Clinical Breast Cancer. 2019 Feb 1;19(1):e30–۹. 

۵. Twitchell DK, Wittmann DA, Hotaling JM, Pastuszak AW. Psychological Impacts of Male Sexual Dysfunction in Pelvic Cancer Survivorship. Vol. 7, Sexual Medicine Reviews. Elsevier B.V.; 2019. p. 614–۲۶. 

۶.  Reese JB, Bober SL, Daly MB. Talking about women’s sexual health after cancer: Why is it so hard to move the needle? Vol. 123, Cancer. John Wiley and Sons Inc.; 2017. p. 4757–۶۳. 

۷. Barbera L, Zwaal C, Elterman D, McPherson K, Wolfman W, Katz A, et al. Interventions to address sexual problems in people with cancer. Current Oncology. 2017;24(3):192–۲۰۰. 

۸. Shankar A, Prasad N, Roy S, Chakraborty A, Biswas AS, Patil J, et al. Sexual dysfunction in females after cancer treatment: An unresolved issue. Vol. 18, Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. Asian Pacific Organization for Cancer Prevention; 2017. p. 1177–۸۲.